Onder het thema “Alles van waarde is kwetsbaar” loopt van 5 tot en met 19 februari in de St.-Apolloniakerk te Elst een kunsttentoonstelling van 4 beeldende kunstenaars: Marianne Turck, Andrea De Rycke, Lieve De Wolf en Angelica Overwater. In hun werken wordt datgene dat een leven, ons leven, waardevol én ook kwetsbaar maakt, op een unieke, soms krachtige, dan weer op een mooie of verrassende wijze tot uitdrukking gebracht.

De plechtige opening vond plaats op zondag 5 februari met een zeer geslaagd aperitiefconcert opgeluisterd door Enrique Manzano Mendez op fluit begeleid op piano/orgel door Antoine Tronquo.

Werken van Marianne Turck:

Werken van Andrea De Rycke:

Werken van Lieve De Wolf:

Werken van Angelica Overwater:

Tijdens de opening gaf Angelica Overwater uitleg over de tentoongestelde werken en het thema:

Namens de deelnemende kunstenaars heet ik u van harte welkom op deze tentoonstelling met als thema ‘alles van waarde is kwetsbaar’.  Alles wat echt waarde heeft, kent ook een zekere kwetsbaarheid. Het kwetsbare, grote en minder grote zaken, die we graag willen beschermen en koesteren, maar wat helaas niet altijd lukt.  Denk aan de natuur en het milieu, de wereldvrede die met de vele oorlogen en conflicten verder weg lijkt dan ooit, democratische waarden die onder druk staan, kinderen op de vlucht,  maar ook bijvoorbeeld lichamelijke kwetsbaarheid.

Welke rol speelt kwetsbaarheid in de werken hier op deze tentoonstelling en hoe wordt deze kwetsbaarheid verbeeld?

Een kunstwerk kan een manier van begrijpend kijkend naar de werkelijkheid zijn. Onze waardevolle, maar soms zo kwetsbare werkelijkheid. Dat zien we vandaag terug in de hier tentoongestelde werken van Andrea De Rijcke, Marianne Turck, Lieve de Wolf  en die van mijzelf . Datgene dat het leven waardevol, maar ook kwetsbaar maakt, wordt op een unieke, soms krachtige dan weer verrassende of gewoon mooie wijze tot uitdrukking gebracht. Met een veelheid aan materialen en technieken.

Verfijnd en uit gepuurd, zo visualiseert Marianne Turck haar observaties van de wereld om haar heen. Het resultaat is zelden oorverdovend, maar eerder verstild, fragiel en juist daarom zo sterk aanwezig. In haar meer filosofische werk, zoals bijvoorbeeld Freedom cannot be framed” refereert zij aan de huidige extremen in de wereld en laat ze ons weten hoe kwetsbaar vrijheid is. Dit sculptuur als tekstueel statement, ontstaat in dialoog met de ruimte, in dit geval de biechtstoel in deze kerk, die hierdoor een nieuwe, extra dimensie krijgt.

In de Lightness of being, de drie witte draadfiguren aan het zijaltaar, speelt Marianne met lichtheid en transparantie. Ze probeert de schoonheid, maar ook toch wel de kracht die verscholen ligt in de fragiliteit te verbeelden.

Misschien vallen ze niet direct op, maar op verschillende plaatsen in de kerk  vind je haar kleine en subtiele sculpturen. Deze werken maken deel uit van haar project Elements Of Movement waarin Marianne teruggrijpt naar de hedendaagse dans. In samenwerking met de dansers zoekt ze naar een ‘stil’ of ‘pause’ in de beweging en dus in de gedachten.  

Een van die werken is ‘The Curiosity’ hier boven op de preekstoel.

Dit beeldje werd bekleed met bladgoud, een materie die veel gebruikt wordt in de kerkelijke architectuur. De jonge Vrouw kijkt vanaf de preekstoel nieuwgierig naar de gedachten van de mensen.

In The Commitment’ op de zuil bij het binnenkomen van de  kerk lijkt de materie van de twee sculpturen fragiel en licht transparant.  De figuren worden in verschillende composities samengebracht tot een soort ‘Tableau Vivant.’  Het is een zoeken naar de confrontatie tussen het monumentale  en de fragiliteit.  In deze opstelling  is het de clash tussen het monumentale, het krachtige van de zuil en de fragiliteit van de mens.

In de figuratieve sculpturen van Andrea De Rycke wordt de kwetsbaarheid onder andere zichtbaar gemaakt door de gesloten ogen van de beelden of zelfs door het ontbreken van de menselijke trekken in de gezichtjes. Hierdoor worden de verbeelde mensen voor een groot deel onherkenbaar. Het gevolg hiervan is dat het niet meer één bepaald mens betreft, maar ‘de mens’ in het algemeen. Daarmee gaat het om de essentie van het menszijn in al zijn kwetsbaarheden en geeft Andrea in haar beeldhouwwerken ruimte voor een eigen diepere en persoonlijke interpretatie.

Haar Begijntjes passen wonderwel in deze religieuze context van de kerk. Ambachtelijkheid  en traditie gaan bij deze sculpturen goed samen. Het zijn beelden die tegelijkertijd speels zijn, en niet zelden een zweem van warme weemoed en melancholie opwekken. Met haar gestileerde begijntjes wordt het verleden even teruggehaald.  Ze fungeren ontegenzeggelijk als een erfenis uit  voorbijgevlogen tijden, die gekoesterd mogen worden.

Deze karakteristieken vinden we ook terug in haar schilderijen.

Andrea toont op deze tentoonstelling een aantal van haar olieverfschilderijen waarin ze met veel precisie glanzende juwelen en kant op het doek heeft gebracht.  De kwetsbaarheid, maar ook de kostbaarheid van het materiaal  komt hier prachtig tot uiting.

Lieve De Wolf werkt het liefst in series rond een bepaald thema waarbij een gedachte visueel wordt omgezet tot een beeld op schilderdoek.

In The Journey , een serie grote schilderijen, verbeeldt Lieve op indrukwekkende wijze het verhaal van de menselijke reis tussen de twee uitersten: van geboorte tot de dood. De betekenisvolle kleuren in haar werken koos zij weloverwogen en geven de werken een nieuwe, diepere laag.

Deze grote werken zijn geïnspireerd op de film The Journey, de levensreis, een film die werd opgenomen op 7 continenten. Het is een visueel verhaal over de 7 menselijke condities waarmee  ieder mens in het leven geconfronteerd wordt. Zeven universele omstandigheden die allemensen gemeen hebben en op aarde te vinden zijn. Deze levensomstandigheden van het mens-zijn worden krachtig in beeld gebracht: geboorte, liefde, geloof, angst, verlies, rationaliteit en dood.

In de schilderijen van Lieve, staat uiteindelijk ook de mens centraal, als krachtig wezen en tot veel in staat, maar soms ook  balancerend op het randje van verval, gebreken en vergankelijkheid. Kortom de mens als kwetsbaar wezen, zeker in de doeken die angst en verlies uitbeelden: angst als een gecrispeerd wezen dat zich beschermt tegen een onheilspellende omgeving en verlies als naamloze vluchtelingen die alles moeten achterlaten.

Zoals weergegeven in haar schilderijen: de fragiliteit van het bestaan uit zich in momenten van schoonheid, verwondering, verbondenheid en liefde, maar ook in wantrouwen, verlies en pijn.

Kom ik tenslotte tot een korte toelichting op mijn eigen werk.

Flanders Fields hebben als thema de Eerste Wereldoorlog. Zoals u zult ontdekken verwijzen de gebruikte teksten, kleuren en materialen soms heel direct, dan weer op een meer subtiele wijze naar de verschrikkingen van de Grote Oorlog. En hoewel de mens afwezig lijkt te zijn, gaan ze juist over de kwetsbare mens. De veelal gerycleerde materialen o.a dun koperdraad en textiel, zijn zelf kwetsbaar of hebben een relatie met het gewonde, kwetsbare lichaam. Het gebruik van textiel en de toevoeging van bont verwijzen  naar het kwetsbare gewonde lichaam dat een zachte verzorging nodig heeft.

In mijn serie werken The art of insects gebruik ik eveneens gerecupereerd koperdraad. Het uitgangspunt voor deze serie zijn historisch-wetenschappelijke illustraties en collecties van geprepareerde insecten. Natuurlijke verzamelingen die in deze werken ook op verrassende wijze onze hedendaagse cultuur reflecteren doordat de onderlijfjes van de insecten vervangen zijn door kostbare stoffen zoals bijvoorbeeld  kant of een stofje van het modehuis Chanel. Op deze manier refereren de werken niet alleen aan de onder druk staande natuur, maar ook aan de cultuur.

Speciaal voor ALNETUM 2023 heb ik ook het Elzenhaantje vervaardigd. Dit glanzend blauwe kevertje is een trouwe gast van de els, de boom waaraan Elst haar naam dankt; zoals te lezen is op de website de elstenaar. ( “de naam Elst duidt op een verzameling elzenstruiken” (www.deelstenaar.be)